سیاه دانه در طب سنتی

نگاه طب سنتی و طب اسلامی به سیاه دانه

سیاه‌دانه (شونیز) که به فارسی سیاه‌تخمه نیز نامیده می‌شود، دانه‌ی گیاهی است از خانواده‌ی Ranunculaceae و جنس Nigella، که دانه‌های ریز سیاه می‌باشد و کمی شبیه اسپند است و از نظر طب قدیم ایرانی طبیعتی گرم و خشک دارد و به دلیل اینکه درمان بسیاری از بیماری هاست به عنوان «دانه‌ی مبارک» معروف بوده است.

حضرت محمد(ص) سیاه دانه را دوای همه‌ی دردها می‌دانستند و از ۱۴۰۰ سال قبل مصرف آن را به مسلمانان توصیه فرموده‌اند؛ به همین جهت سیاه‌دانه یکی از مشهورترین گیاهان دارویی در جهان اسلام است.
تحقیقات وسیعی که طی سالیان دراز به خصوص دهه‌های اخیر بر روی سیاه‌دانه انجام و دست کم بیش از سی اثر مهم آن کشف شده، حاکی از اهمیت این گیاه پرارزش است که توصیه‌ی حضرت رسول اکرم (ص) را مورد تأیید قرار می‌دهد.
با توجه به خواص با ارزش سیاه دانه، می‌توان آن را به طریق مختلف از جمله در انواع غذاها، ترشی‌ها، نان‌ها، ادویه‌جات و طعم دهنده‌ها مصرف نمود.

سیاه دانه در طب سنتی ایران و طب اسلامی از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است و برای درمان بسیاری از بیماری ها از این دانه فوق العاده استفاده می‌شود.

خواص سیاه دانه

سیاه دانه یکی از گیاهان سودمند می‌باشد که خواص زیادی دارد، مهمترین خواص سیاه‌دانه شامل اثرات ضد میکروب، ضد سرطان، ضد حساسیت، ضد ویروس، شیر افزا، ادرارآور، کاهش دهنده اوره خون، محرک سیستم ایمنی بدن، محافظ کبد، مقوی معده، محرک تنفس و اثرات دیگر است. روزانه می توان ۱ تا ۲ گرم از دانه سیاهدانه به صورت له شده یا چای و یا موارد دیگر استفاده نمود.

استاد خیراندیش: سیاه‌دانه باید به سفره‌ها بیاید (حداقل سه و حداکثر بیست و یک عدد) اگر آرام آرام جویده شود توان جذبش بالا می‌رود و زداینده عفونت‌ها و بالا برنده قدرت ایمنی بدن است و حدود پنجاه و چهار ماده معدنی در سیاهدانه شناخته شده است، کوبیده شده سیاهدانه تا سه روز و نکوبیده آن تا هفت سال ماندگاری دارد. سیاهدانه اگر آسیاب شد، بعد از شش ساعت تبدیل به سم می شود (از قول آیت‌الله تبریزیان) و برای جلوگیری از این مورد، سریع با عسل مخلوط می‌کنند و این مخلوط با عسل موافق تمامی مزاج‌هاست، یعنی نه گرم ، نه سرد ، نه تر و نه خشک است و به این ترکیب اصطلاحا “دوسین” گفته می‌شود.

طرز تهیه دوسین

یک واحد سیاهدانه نیم کوب + سه واحد عسل (به‌طور کلی منظور از “واحد” هر ظرفی را که انتخاب بکنید است؛ مثلا اگر قاشق را انتخاب کردید حجم داروی شما کم می‌شود و اگر استکان انتخاب کردید حجم دارو زیاد می‌شود و بستگی به مصرف شما دارد.) و معمولا در هر وعده که تجویز شود، یک قاشق مرباخوری خورده می‌شود، این دارو درمان خیلی از بیماری‌هاست و برای این ترکیب هم روایتی از امام رضا عليه السلام وجود دارد که می فرماید: «أَنَّ حَبَّهَ السَّوداءِ شِفاءُ مِن كُل داءٍ إلّا السَّامَ و عَلَيكُم بِالعَسَل و حَبَّهِ السَّودَاء» : سیاه‌دانه درمان تمامی دردهاست به جز مرگ و بر شما باد عسل و سیاهدانه.

کسانی که کک و مک دارند یک قاشق مربا خوری سیاهدانه را در روغن حیوانی، دو سه دقیقه تفت بدهند و چهل روز ناشتا بخورند چهره را روشن‌تر می کند.

آسپرین یا سیاهدانه؟

بهترین جایگزین اسپرین سیاه دانه است. اسپرین زیاد زخم معده می آورد و رقیق کننده و بعضی وقتها انبساط دهنده هم هست اما سیاه دانه هم رقیق کننده و هم انبساط دهنده و هم قوت بخش است به شرط اینکه کاملا جویده شود. اگر نیم قاشق مربا خوری از سیاهدانه را در یک لیوان سرکه مقداری گرم بکنیم و بعد از غذا بخوریم انگل ها را دفع می کند. درمان اساسی سنگ کلیه سیاهدانه است.

ضماد دوسین، کار گچ شکستگی را می کند. برای ترمیم تاندون (زردپی) از ترکیب روغن سیاهدانه +عسل (موضعی) استفاده می کنیم.